Pasy bezkońcowe to taśmy ścierne, którymi mechanicznie szlifuje się różne rodzaje materiałów, uzyskując doskonałe rezultaty jakościowe.
Podłoża pasów bezkońcowych a ich przeznaczenie operacyjne
Pasy bezkońcowe, zwane także taśmami bezkońcowymi czy taśmami szlifierskimi bezkońcowymi, zalicza się obecnie do podstawowych narzędzi ściernych przeznaczonych do szlifowania mechanicznego, wykorzystywanych zarówno w przemyśle, jak i rzemiośle. Mają one wiele postaci, które w dużej mierze zależą od rodzaju bazowego materiału ściernego, z którego są wykonane. Biorąc pod uwagę typ podkładu materiałów bazowych, rozróżnia się pasy ścierne bezkońcowe papierowe, płócienne, poliestrowe, włókninowe i foliowe. Pasy ścierne papierowe mają podkłady z papierów ciężkich oznaczonych symbolami D (140-150 g/m2), E (200-230 g/m2) i F (270 g/m2). Nie produkuje się ich więc z papierów lekkich ze względu niedostateczną wytrzymałość na zrywanie tych materiałów. Pasy ścierne bezkońcowe płócienne wytwarza się z płótna lekkiego (J), lekkiego elastycznego (JF), ciężkiego (X) i ciężkiego elastycznego (XF). Z kolei najbardziej wytrzymałe mechanicznie pasy ścierne produkuje się z ciężkiej tkaniny poliestrowej oznaczanej jako Y. Osobne grupy tych narzędzi tworzą taśmy ścierne bezkońcowe z folii poliestrowych i włókniny szlifierskiej, które wykorzystuje się głównie do wykończeniowej obróbki powierzchniowej.
Jak łatwo zauważyć, materiał podkładowy, który mają pasy ścierne bezkońcowe, dobiera się do operacyjnego przeznaczenia tych narzędzi. I tak do szlifowania wstępnego i zgrubnego stosuje pas bezkońcowy, który ma stosunkowo dużą wytrzymałość mechaniczną, zaś do powierzchniowej obróbki wykończeniowej, w której wykorzystuje się mniejsze posuwy i prędkości szlifowania, taśmę charakteryzującą się odpowiednio niższą odpornością na rozerwanie. Z kolei do szlifowania profilowego najbardziej odpowiedni jest pas bezkońcowy z podkładem elastycznym. W przypadku mechanicznej obróbki szlifierskiej, w której wymagane jest chłodzenie cieczą, stosuje się pas bezkońcowy z podkładem płóciennym wodoopornym lub poliestrowym. Tego typu podkłady nie są osłabiane mechanicznie przez ciecze chłodzące. Do takich zadań nie nadają się więc taśmy ścierne bezkońcowe o podłożach papierowych, które doskonale sprawdzają się w obróbce na sucho zarówno materiałów drewnianych, jak i metali.
Ziarna ścierne pasów bezkońcowych a ich przeznaczenie materiałowe
O materiałowym przeznaczeniu taśmy bezkońcowej decyduje głównie rodzaj jej ziarna ściernego i jego nasyp. Na rynku, np. w internetowym sklepie Klingspor (https://sklep.klingspor.pl/6-pasy-bezkoncowe), taśmy ścierne bezkońcowe dostępne są z nasypami z ziaren elektrokorundu, elektrokorundu cyrkonowego i węglika krzemu. Taśmy bezkońcowe z ziarnem elektrokorundowym mają przeznaczenie uniwersalne – wykorzystuje się je do szlifowania drewna, stali szlachetnej i konstrukcyjnej, metali nieżelaznych, tworzyw sztucznych itd. Z kolei taśmy szlifierskie bezkońcowe z nasypem elektrokorundu cyrkonowego sprawdzają się w szlifierskiej obróbce drewna twardego, metali (uniwersalnie), stali szlachetnej i konstrukcyjnej. Natomiast taśmy bezkońcowe mające ziarno z węglika krzemu znajdują zastosowanie w obróbce powierzchniowej stali szlachetnej, farb, lakierów, szpachli, tworzyw sztucznych, a nawet szkła.
Dostępne taśmy szlifierskie bezkońcowe mają granulacje ziarna ściernego w zakresie P24-P800, a ich nasyp możemy scharakteryzować jako pełny ( do 100% powierzchni czynnej pokrytej ziarnem ściernym), półotwarte (75%-90%) lub otwarte (50%-75%).
Należy tu zauważyć, że o typie operacji szlifierskiej nie tylko decyduje wspomniana wytrzymałość podkładu, a dokładniej mówiąc – jego rodzaj, lecz także skorelowana z nim granulacja ziarna ściernego. Np. w przypadku drewna granulacja P24-P80 stosowana jest do obróbki zgrubnej, P80-P150 – do szlifowania wstępnego, P150-P320 – do pośredniego, P320-800 – do wykończeniowego. O doborze odpowiedniej taśmy bezkońcowej decyduje też rodzaj elementu kontaktowego szlifierki (korelacje granulacji ziarna pasa bezkońcowego z typem jego podłoża i elementu kontaktowego szlifierki przedstawia tabela 1.).
Wymiary i połączenia pasów bezkońcowych
Taśmy szlifierskie bezkońcowe stosowane są w różnego typu szlifierkach – od ręcznych maszyn z grupy elektronarzędzi (popularne szlifierki taśmowe i pilniki) oraz narzędzi pneumatycznych do mniej lub więcej zaawansowanego sprzętu stacjonarnego (głównie przemysłowego), wśród którego są wieloagregatowe szlifierki CNC, bezkłowe, taśmowe stołowe, szerokotaśmowe, przeznaczone do szlifowania powierzchniowego, kształtowego czy krawędziowego itd. Tak duża liczba typów maszyn napędzających powoduje odpowiednio sporą różnorodność wymiarową pasów bezkońcowych. Dlatego w większości przypadków produkuje się je na zamówienie. „Od ręki” dostępne są jedynie najbardziej popularne wymiary i rodzaje tych narzędzi oraz standaryzowane taśmy do ręcznych szlifierek taśmowych.
Generalnie rzecz ujmując, pasy bezkońcowe mogą być wąskie (do 400 mm) lub szerokie (od 401 do 1600 mm). W przypadku konieczności użycia taśm szerszych niż 1600 mm, produkuje się je z 2 lub większej liczby segmentów podłoża ściernego. Takie bardzo szerokie taśmy szlifierskie bezkońcowe nazywane są pasami segmentowymi. Przyjmuje się, że taśmy szlifierskie bezkońcowe mogą mieć długość od 150 do 12500 mm, przy czym najczęściej spotykamy produkty zakres 750-7250 mm.
Jak łatwo zauważyć, taśma bezkońcowa to połączony swoimi końcami pas ścierny. Aby taśma mogła być użyta do szlifowania, połączenie jej końców musi mieć odpowiednie wykonanie. Bez względu na typ jest ono zawsze ukośne lub ukośno-faliste. Obecnie stosuje się połączenia zakładkowe o formie 1, 2 albo 5 lub stykowe 3G, 4G, 6G, 7G oraz dla pasów włókninowych 3W/4W. Grubość ukośnego złącza zakładkowego może być większa od grubości łączonego materiału ściernego o 0,05 do 0,1 mm. Taśmy szlifierskie bezkońcowe mające połączenie na zakładkę są 1-kierunkowe. Kierunek szlifowania nimi wskazuje strzałka wydrukowana na ich podkładzie.
Z kolei złącza stykowe (tzw. doczołowe) mogą być albo proste, albo faliste (sinusoidalne). Elementem łączącym w ich przypadku jest folia wzmocniona włóknem szklanym. W zależności od rodzaju złącza nakleja się ją albo jedną, albo drugą stronę pasa.
Tabela 1. Korelacja granulacji ziarna pasa bezkońcowego z typem jego podłoża i elementu kontaktowego szlifierki*